Cincari ili Armani vode poreklo od paleobalkanskih starosedelaca Pelazga ili Pelasta (izucavanja srpskog etnologa akademika Petra Vlahovica) i po nekim od najnovijih arheološko-antropoloških proucavanja zastupa se mišljenje da su mešavina paleomediteranskog starosedelackog balkanskog stanovništva (Pelazga) i indoevropskog stanovništva naseljenog migracijama na Balkan. Mišljenje profesora Nicote (R. Makedonija), koji je doktorirao na Sorboni, da su potomci antickih Makedonaca dopunjuje tezu akademika Vlahovića jer je upravo ovaj stari etnos sa Pinda i Epira koji je olicenje cvrste državnosti supstrat paleobalkanskog stanovništva indoevropljana.
Cincari jesu istorijski narod jer nema dvojbe da su bili tvorci Velike i Male Vlahije (Megalovlahia i Vlahia Minor), kako srednjevekovna srpska država u doba Nemanjica naziva ove države u Epiru. U 12. i 13. veku posle latinskog osvajanja Konstantinopolja (posle 1204 god.) Megalovlahia se proširila na despotat Epir Vlahia Minor.
Takode tzv. Drugo bugarsko carstvo, u nauci još poznatije pod imenom Vlaško-bugarsko carstvo krajem 12. i pocetkom 13. veka, je nesumnjivo carstvo Vlaha, predaka Cincara. Tu problematiku je sjajno objasnio veliki vizantolog Georgije Ostrogorski. Braća Jonica i Petar Asen su bili rodonacelnici armanske dinastije Drugog bugarsko – vlaškog carstva. Posle pada Vizantije, tokom IV hrišcanskog pohoda brojni Cincari iz Tesalije i južnih delova Epira ustanovili su sopstvenu državu u današnjoj srednjoj Albaniji u nauci poznatu pod imenom Muzakija. Kneževina Muzakija koju je osnovao cincarski (armanski) rod Mušat postojala je od kraja 13. veka do pocetka 16. veka. Osnivac dinastije je bio Andrej Mušat (Andrej Lepi u prevodu sa armanskog). Nosio je titulu sevastokrator i bio je princ 1280. godine sa vladavinom nad teritorijom Berat, Devol, Tomornica. Njegovi naslednici su bili Teodor, Mentul i Andrej II Mušat.
Za vreme otomanskog carstva odnosno njene vladavine na Balkanu cincarska (armanska) prava za nacionalni identitet bila su zvanicno priznata i poštovana aktom sultana Abdula II Ali Hamida. U 18. veku Cincari su u najvecoj meri po zanimanju bili trgovci na relaciji istok – zapad, od Aleksandrijske luke u Egiptu pa sve do Beca.
Glavni centar bio je Moskopolje u jugozapadnom Epiru kao i Gramosta nešto istocnije. Moskopolje je postao jedan od najvažnijih i najperspektivnijih gradova na celom Balkanu, dok nije bio spaljen od strane Ali Paše Janinskog tri puta (1769., 1788. i 1821. godine). Od tada su se Cincari rasuli po celom Balkanu i srednjoj Evropi cak sve do Poljske.
Za vreme I svetskog rata Alkibijad Dijamandi je bio jedan od osnivaca Republike Korce na teritoriji današnje južne Albanije. Medutim ova pravoslavna država nije naišla na odobravanje velikih sila u to vreme. Kasnije za vreme II svetskog rata tokom okupacije sila osovine na teritoriji Grcke, Italijani su dali saglasnost Cincarima da organizuju nezavisnu državu Kneževinu Pind (tzv. Pindski principat). Lider je bio vec pomenuti Alkibijad Dijamandi iz Samarine, princ Alkibijad I 1941-1942. U ovim teškim ratnim godinama sa ukidanjem Pindskog principata 1943. godine se završava državni kontinuitet Armana.
Putevi civilizacije
Putevi civilizacije su vrlo zamršeni i skriveni u tami vekova, ali oni se cuvaju i s vremena na vreme vaskrsavaju u izucavanju i secanjima buducih naraštaja.Upravo se to desilo sa jednom starobalkanskom etnickom zajednicom, tacnije narodom jer poseduje sve atribute naroda. U Srbiji ih nazivaju Cincari od kraja 18. i pocetka 19. veka kada su poceli da imaju važan znacaj u stvaranju gradanskog društva.
Za ime i poreklo ovog etnosa od pocetka 19. veka pa sve do ovog vremena vezane su mnoge predrasude i veliki upliv politickih interesa koji i dan danas ne daju naukama i strucnim ljudima da se slobodno i javno bave ovom problematikom. Ipak se ovaj narod digao kao ptica feniks iz pepela osamdesetih godina 20. veka.
Da bi pojasnili gore navedenu tezu oko imena i porekla Cincara navešcemo jednu znacajnu cinjenicu. Pravilo etnografije od postanka ove nauke koju su ustanovili Francuzi kao nosioci jake etnološke škole i svi ga prihvatili glasi: Jedan etnos se naziva onim imenom kojim sama ta zajednica sebe naziva. To naucno pravilo nije važilo za Armane, romanizovane starosedeoce Balkana potonje Cincare (naziv u Srbiji).
Naime nemacki etnograf Gustav Vajgand ih je nazvao Aromunima aludirajuci na vezu sa savremenim Rumunima jer je bio angažovan od njihove strane. Naprosto on je to pravdao nemackim izgovorom tog naziva, jer je još tada, sredinom 19. veka, bilo polemika oko ovog Vajgandovog termina koji je ostao do danas u upotrebi u srpskoj nauci i stvara pogrešan pravac u politickom i naucnom odnosu prema ovome narodu. Odnosno ni u 21. veku politicki interesi ne daju strucnjacima prostor da se oslobode stereotipa i predrasuda.
Cincari ili Armani vode poreklo od paleobalkanskih starosedelaca Pelazga ili Pelasta (izucavanja srpskog etnologa akademika Petra Vlahovica) i po nekim od najnovijih arheološko-antropoloških proucavanja zastupa se mišljenje da su mešavina paleomediteranskog (Pelazga) starosedelackog balkanskog stanovništva i indoevropskog stanovništva naseljenog migracijama na Balkan. Mišljenje profesora Nicote (R. Makedonija), koji je doktorirao na Sorboni, da su potomci antickih Makedonaca dopunjuje tezu akademika Vlahovica jer se upravo ovaj stari etnos sa Pinda i Epira koji je olicenje cvrste državnosti supstrat paleobalkanskog stanovništva indoevropljana.
Najviše pominjana teorija u nauci i naucnim enciklopedijama je da su potomci Tracana i Ilira koji su romanizirani od strane Rimske imperije u starom veku. Savremene grčke naučne teorije pretežno zastupaju tezu da su Cincari potomci romanizovanih Helena, odnosno da su Cincari svojim poreklom zapravo Grci.”
Turci, Grci i Sloveno – Makedonci nazivaju Cincare Vlasima, što unosi još više zabune oko pravog imena i porekla jer se tako taj narodni naziv kasnije poceo koristiti i u nauci koja je po pitanju Armana koketirala sa politikom.
Teza španskog Jevrejina koji je bio rabin o jevrejskom poreklu je potpuno pogrešna ali je objavljujemo kao interesantan istorijski izvor. Naime rabin Benjamin iz Tudele (Epir) španski Jevrejin koji je putovao po jugoistrocnoj Evropi i Bliskom Istoku izmedu 1159. i 1173. godine je zapisao da Armani (Cincari) sa planina napadaju Grke. On ih je takode opisao kao pobunjenike koji po obeležjima i osobinama možda imaju jevrejsko poreklo.
Jedna od klasicih politickih teorija o Cincarima kao o delu rumunskog naroda ne stoji jer je cinjenica da je latinizacija starosedelackog stanovništva Makedonije i Epira pocela ranije i duže je trajala od one u Dakiji (današnja Rumunija) dovodi do zakljucka da su Cincari nastali pre Rumuna.
Cincari su balkanski narod
Cincari su balkanski narod čija je kolevka na tromeđi albanskog, slovenskog i grčkog sveta, narod koji je etnički, kulturni i lingvistički amalgam autohtonog stanovništva rimske provincije Makedonije i onih koji su u nju dolazili kao legionari, trgovci ili činovnici Rimskog carstva.
Značajan uspon balkanskog trgovačkog sloja u Osmanskom Carstvu između 17. i početka 19. veka, čiji su nosioci bili pre svega grčki, cincarski i jevrejski trgovci, dovodi do povećanog uticaja Cincara na razvoj balkanskih varoši, ali i njihove velike uloge u ekonomskoj i kulturnoj razmeni između Austrijskog Carstva, Mletačke Republike i Osmanlija.
Migracije Cincara započinju u 18. veku zbog velikih zločina turske vojske. Razaranje trgovačkog, finansijskog, verskog i obrazovnog centra Moskopolja potkraj tog stoleća uzrokovalo je intenzivnije iseljavanje cincarskog stanovništva sa područja svog porekla. Cincari su se tada sa planinskih vrhova južnog Balkana rasuli širom Balkanskog poluostrva i vremenom postajali neizostavni deo novih sredina, koje su ih asimilovale. Postali su narod bez otadžbine, ali s velikom ulogom u stvaranju nezavisnih balkanskih država i građanske kulture balkanskih naroda. U toj su se meri identifikovali sa većinskim narodima u područjima koja su naselili, da ih balkanske nacionalne istoriografije često opisuju kao najbolje Grke, Srbe, Albance, Rumune ili Bugare.
Iako cincarske migracije nisu u znatnoj meri uticale na promenu etničke strukture na balkanskom poluostrvu one su imale uticaj na formiranje građanskog staleža i oblikovanje građanske kulture centralnog Balkana.
Prve migracije romanizovanog pre-rimskog stanovništva koje će učestvovati u etnogenezi Cincara su verovatne u 6. i 7. veku, kada je slovensko stanovništvo započelo svoje migracije ka Balkanu. Tada se jedan deo romanizovanog pred-slovenskog stanovništva iselio u južni deo Balkanskog poluostrva i naselio u njegove planinske predele. Ovo vlaško stanovništvo je verovatno ojačao već postojeći romanski element, prisutan na prostoru Epira, Tesalije i Makedonije od 2. veka pre n.e.
Do sledeće velike migracije vlaškog i cincarskog stanovništva dolazi sa prodorom Turaka na balkansko poluostrvo. Prvobitno se pod pritiskom turskih provala (upada), jedan broj Cincara iselio na severni i zapadni deo Balkana, da bi potom Cincari u znatno većem broju bili naseljavani od strane Otomanskog carstva u osvojene predele, tokom naredna tri veka. Na talasu ovih migracija su u XV veku nastale i prve cincarske naseobine, u okolini gradova Vranja, Pirota i Leskovca. Ove cincarske naseobine su nastale na podrucijima koja su opustela nakon turskih upada i osvajanja.
Novovekovna kretanja Cincara se mogu podeliti na period pre i posle pustošenja i pljačkanja kulturnog, trgovačkog, prosvetnog i ekonomskog centra Cincara – grada Moskopolja (arm. Moscopole).
Moskopolje, grad koji je zbog svoje lepote, ekonomskog i kulturnog prosperiteta nazvan i novom Atinom je bio jedan od ekonomskih centara Blakana, koji je trgovački povezivao Carigrad sa Austrijskim carstvom i Mletačkom Republikom. Grad je imao svoju Akademiju, štampariju i Mitropoliju, a svoj procvat je doživeo u periodu od 1730. do 1769. godine. Njegovo pljačkanje od strane okolnog muslimanskog stanovništva 1769. godine, tokom koje je grad skoro uništen je ostalo u dubokoj i teškoj uspomeni velikog broja Cincara. Od tada, Moskopolje za Cincare ima mitsku dimenziju, postalo je i njihov „izgubljeni raj” i simbol etničke posebnosti.
Pljačkanje Moskopolja je pokrenulo novi talas cincarskih migracija širom Osmanskog i Austrijskog carstva, gde su se Cincari naseljavali na gotovo svim važnim trgovačkim i ekonomskim tačkama na Savi i Dunavu. Tom prilikom je došlo do raseljavanja stanovnika Moskopolja i susednih cincarskih mesta na područje Bosne, kao i u Slavonskom Brodu, Zagrebu, Osijeku, Karlovcu i Beloj Crkvi, kao i u svim važnijim mestima Habzburške Monarhije, među kojima i u Zemunu i Novom Sadu. Stanovnici Moskopolja su tom prilikom stvorili neka nova naselja, a takođe i demografski pojačali neka ranija cincarska naselja. U Osmanskom carstvu oni su se naselili u Plovdivu, Prilepu, Ćustendilu, Jedrenu, Velesu, Štipu, Bitolju, Kruševu, Skoplju, Varni, Resenu, Magarevu i Dihovu, a verovatno je i Malovište tada naseljeno Moskopoljcima. Tada su stanovnici Moskopolja i drugih mesta počeli da se naseljavaju u gotovo svim većim gradovima Turske, Grčke, Austrijskog carstva i Dunavskih kneževina. Potomke Cincara iz Moskopolja možemo pronaći čak i u Rusiji i Egiptu. Moskopoljci su se među Cincarima isticali svojim kulturnim i obrazovnim nivoom. Oni su dali najznačajnije ljude u oblasti prosvete, književnosti, lingivstike, politike, privrede, kao i verskog života Cincara. Pošto je nakon 1769. godine, a naročito nakon drugog pljačkanja Moskopolja 1788. godine počeo da zamire jedan veliki trgovački centar ka kojem su ekonomski gravitirala i sa kojim su trgovački bila povezana i druga cincarska mesta, bilo je prirodno i da se isele i stanovnici tih naselja, tim pre što je i njih počela da hvata panika posle nekontrolisanih i surovih napada na Moskopolje.Tom prilikom su počele da se iseljavaju cincarske porodice iz: Šatiste, Blaca, Kožana, Leunova, Grabova, Verije, Kostura i drugih mesta. Iz ovih mesta se cincarsko stanovništvo u XVIII veku iseljavalo na prostor Južne Ugarske.
Iz ostalih mesta, kao što su Gopeš, Magarevo, Malovište i Kruševo se cincarsko stanovništvo u većem broju iseljava u XIX veku.
U Beograd su se tokom XIX veka naseljavale cincarske porodice iz Vlahoklisure, Šatiste, Blaca, Moskopolja, Janjine, Sera, Soluna, Larise, Kruševa, Malovišta, Gopeša i drugih mesta. U Kragujevac u centralnoj Srbiji je počeo da se naseljava veći broj Cincara od kad je ovaj grad postao prestonica kneza Miloša 1818. godine. Cincarske porodice koje su naselile Kragujevac su došle iz Gopeša, Psodera, Selišta, Šatista i Malovišta. Na formiranje beogradske varoši presudno uticali Cincari iz Vlahoklisure, dok su na formiranje kragujevačke varoši najviše uticali cincarski doseljenici iz Malovišta.
Na formiranje gradskih sredina južne Ugarske su u znatnoj meri uticali cincarski doseljenici iz Moskopolja, Šatista i Blaca, koji su naseljavali i celokupno Austrijsko carstvo (ne treba izgubiti iz vida da su Cincari naseljavali područje uže Ugarske, Banata, Srema, Hrvatske, Slavonije i tokom XVII veka i u prvoj polovini XVIII veka. Prvo pominjanje jedne cincarske porodice u Pešti seže u 1606. godinu).
Kao najobrazovaniji deo stanovništva, sa poslovnim i porodičnim vezama širom Balkana i u Austrougarskoj, od 19. veka Cincari igraju sve značajniju ulogu u društvenom, ekonomskom, kulturnom i političkom životu ovog dela Evrope. Značajno su doprineli emancipaciji i razvoju balkanskih nacionalnih pokreta, građanskoj kulturi balkanskih varoši, kao i prosveti, ekonomiji i začecima industrije. Puno istaknutih Cincara je veoma važno za modernu istoriju Balkana, na primer vojni vođa Ilindenskog ustanka Pitu Guli, jedan od tvoraca savremene grčke države i njen premijer Joanis Koletis, grčki trgovac i dobrotvor Žorž Averof, predsednik vlade Kraljevine Srbije Vladan Đorđević, vaseljenski patrijarh Atenagora Prvi, najznačajnija ličnost u stvaranju Rumunske pravoslavne crkve Andrej Šaguna, vlaška i moldavska vladarska porodica Đika, direktor nacionalne banke Austrijskog Carstva Žorž Sina, osnivač bečke Muzičke biblioteke Nikola Dumba. Cincari su osnivali i bankarske kuće čiji je kapital značajno pomogao formiranju i usponu balkanskih država. Njihova dobrotvorna i zadužbinarska delatnost bila je veoma značajna za osnivanje prvih naučnih i obrazovnih institucija tih zemalja, kao što su univerziteti u Atini i Beogradu, mnoga sirotišta i bolnice. Igrali su sličnu ulogu u svim sredinama u kojima su živeli, bili su krvotok Balkana, stanovništvo koje je vladajući balkanskim visovima i klancima, uz najznačajnije trgovačke puteve spajalo njegove različite delove. Preko njih se odvijala trgovačka i kulturna razmena, šireni su različiti kulturni uticaji, spajale su se civilizacije Evrope i Orijenta. Braća Manaki bili su pioniri balkanske kinematografije, a Riga od Fere, Cincar koji je po nacionalnom opredeljenju bio Grk, sanjao je ideje Francuske revolucije i oslobođenje balkanskih naroda, ali je ideale platio životom, ubijen je u tamnici u turskom Beogradu.
Cincarsko poreklo ima i naučnik Mihajlo Pupin, jugoslovenski ratni i poratni rukovodilac, filozof i pesnik Koča Popović, diplomata Aleksandar Cincar-Marković, kao i Agnesa Gonža Bojadži, odnosno Majka Tereza, dobitnica Nobelove nagrade za mir 1979.godine, Toše Proeski, Pitu Guli, Miša Anastasijević. Cincari su vremenom postali balkanska „internacionala“, ostavljajući dubok trag na razvoju sredina u kojima su živeli, gdegod da su se nalazili. Srpski Cincari su bili i otac srpske drame i pozorišta Jovan Sterija Popović, književnik i diplomata Branislav Nušić, političar Nikola Pašić, ministar finansija Lazar Paču, Toma i Folota Fila, glumci Taško Načić, Bata Paskaljević. Oni su bili patriote kao i drugi Cincari u Srbiji, ali i drugim državama: lojalni i odani građani koji su se trudili da doprinesu sredini u kojoj žive na različite načine.
INTERVJU: NikolaTrifon,književnik POLITIKA 4.februar 2011.godine
Renesansa Cincara na Balkanu
Poznati Cincari u Srbiji bili su Branislav Nušić (čije je pravo ime Alkibijad Nuša), Jovan Sterija Popović, Borislav Pekić, Vuk Vučo, Laza Paču, Nikola Pašić, Mihailo Pupin…
Povodom jubileja, dvadesetogodišnjice od osnivanja Srpsko-cincarskog društva „Lunjina“, razgovaramo sa profesorom dr Nikolom Trifonom, autorom monografije „Cincari, narod koji nestaje”, u izdanju samog društva. Knjiga je predstavljena u Biblioteci grada u Beogradu, NikolaTrifon je cincarskog porekla, rođen u Bukureštu, a živi i radi u Francuskoj.
Šta je dovelo do ponovnog pojavljivanja Cincara na društvenoj sceni svih balkanskih zemalja u kojima žive pripadnici tog starog, autohtonog i skoro zaboravljenog naroda, pitamo profesora Trifona.
– Vaskrsenje Cincara kao hrišćanska metafora nije sasvim prigodno da bi okarakterisalo njihovo ponovno pojavljivanje. Prigodnije je govoriti o povratku Cincara na javnu scenu, jer su se, nezavisno od njihove volje, stekli brojni uslovi koji su doveli do toga da počnu da se pokazuju otvoreno, da govore o svojoj posebnosti, na šta se ranije loše gledalo, ponegde je čak i bilo zabranjeno. Reč je o suštinskom povratku slobode izražavanja i ujedinjenja na kulturnom i političkom planu u zemljama u kojima Cincari žive.
Uprkos njihovoj poslovičnoj opreznosti, nastavlja sagovornik, koja je posledica duge izolacije i njihovog manjinskog položaja, Cincari su prisvojili tu slobodu i delovali u skladu s njom. U Republici Makedoniji, gde su već bile učinjene mnoge eksplicitne aktivnosti u tom smislu, u Rumuniji, odmah posle pada Čaušeskua, u euforiji koja je trajala mesecima posle njegove pogibije uz rušenje komunističkog režima, u Bugarskoj i posebno u Albaniji, docnije, ali sa neočekivanom silinom. U Grčkoj, koja je članica EU od 1981, ali u kojoj se manjine prema Ustavu ne priznaju, takođe, ali u drukčijem obliku – stotinak kulturnih udruženja koja su stvorena udružiće se u okviru Panhelenskog društva.U zemlji u kojoj i danas živi većina Cincara, originalno ime Cincara – Armanji, još je na izvestan način tabu. Kontrast u odnosu na ostale zemlje koje su živele pod komunističkim režimima značajan je u meri u kojoj su u tim zemljama prava nacionalnih manjina, kao i verska pripadnost, postojala, iako ih Cincari nisu koristili.
Jesu li inicijativama prethodile aktivnosti simboličkog karaktera u cincarskoj dijaspori, pre svega u Nemačkoj i SAD, koje su isključivale bilo kakve teritorijalne ili državne aspiracije i koje su imale prvenstveno kulturni sadržaj?
– Trebalo bi podsetiti i na nacionalni karakter generisan raspadom SFRJ. Razdeljena u više zemalja, mala cincarska nacionalna manjina, iako bez vidljivih političkih zahteva, izazvala je interesovanje mnogih organa država iz regiona: u Grčkoj su se pokrenuli glasovi protesta protiv kršenja prava Grka, zapravo Cincara, u Republici Makedoniji, drugi su pronalazili predačke veze sa vlahofonim Grcima u Albaniji – Cincari su, prema nekim procenama, mnogobrojniji od grčke manjine u Albaniji, dok je Rumunija umnožila svoje apele prema „Rumunima iz inostranstva” nudeći stipendije mladim Albancima, Bugarima ili Makedoncima koji mogu da dokažu svoje cincarsko poreklo. Iako su takve stipendije, poput onih koje je Grčka davala u Albaniji, postigle značajne efekte, u političkom smislu rezultati su bili zanemarljivi. Novoformirana cincarska udruženja insistirala su na očuvanju i učenju maternjeg, cincarskog jezika, a ne na rumunskom ili grčkom.
A status?
– Posle Bukureštanskog mirovnog dogovora koji je okončao balkanske ratove, Cincari su dobili status „zaboravljenih” u okvirima novostvorenih nacionalnih država na Balkanu. Uviše navrata nastojali su da ih državne vlasti i stvarno zaborave: u Grčkoj, za vreme diktature Joanisa Metakse, zatim vojne hunte, u Makedoniji u vreme bugarske okupacije, u Rumunijiza vreme rata kada su prebacivani s juga na sever Dobrudže u početku komunističke vladavine, kada su bili deportovani iz rumunskog Banata u vreme prekida odnosa s Titom, objašnjava dalje naš sagovornik.
Većina Cincara je pokazala lojalnost prema državama u kojima žive,nezavisno čak i od ponašanja koje su te države imale prema njima. Takvo ponašanje seže u daleku prošlost, još od epohe otomanske i austrougarske imperije, ako govorimo o cincarskoj dijaspori u Beču, Budimu i Pešti. Sa nacionalnim državama, prisutne su neke specifične promene. Pojavljuju se bugarski, albanski, grčki ili rumunski patrioti cincarskog porekla. Zbog interesa, karijere, ali i zbog iskrene privrženosti, i to ponekad fanatično.
Kako su uspeli da sačuvaju svoj identitet?
–Očuvanje jezika itradicije sve do nedavno bila je, praktično, porodična stvar. Živeći u velikim porodicama, ponekad u pravim porodičnim klanovima, cincarske zajednice su održavale tesne međusobne veze. Ima i izuzetaka:u Republici Makedoniji uvedeni su kursevi cincarskog jezika u školama, Cincari imaju emisije na zvaničnim televizijskimi radio-stanicama, kao i svojuštampu. I u Rumuniji su veoma aktivni ali još ne uspevaju da dobiju status nacionalne manjine,kako zahtevaju od rumunske države.
Cincari su bili veliki trgovci i ljubitelji znanja i nauke. Zadužbine koje su ostavile cincarske porodice Anastasijević, Kiki i druge u Srbiji, baroni Sina, Dumba i drugi u Beču, Budimu, Pešti i Atini i danas spadaju u najlepše građevine u tim zemljama, darovane „na polzu naroda i otadžbine”. Poznati Cincari u Srbiji: Branislav Nušić (čije je pravo ime Alkibijad Nuša), Jovan Sterija Popović, Borislav Pekić, Vuk Vučo, Laza Paču, Nikola Pašić, Mihailo Pupin i mnogi drugi,ostavili su neizbrisiv trag u tkivu srpskog građanskog društva i srpskoj kulturi.
Kakve su Vaše veze sa Srbijom?
– Beograd i posebno Sofija su mi veoma bliski, Moj otac, moje tetke i mnogi drugi članovi moje porodice govore istovremeno i bugarski – sa strane mog dede,i srpski – sa bakine strane. Moj pradeda Gagi Trifon stigao je 1847.u Sofiju i tu razvio svoju trgovačku delatnost. Bio je prvi koji je 1878. godine prešao Dunav i uzeo rumunski pasoš, pre nego što se ponovo vratio svojim uspešnim trgovinskim delatnostima u Bugarskoj. Podržavajući borbu protiv Turaka izabran je za savetnika u Upravi grada Sofije. Na prvoj sednici saveta ustao je jedan govornik i rekao je da bi, sada kad su uspeli da oteraju Turke, trebalo oterati i ostale strance. Cincari su takođe bili na meti. Moj otac je rođen u Sofiji a umro je u Bukureštu, ja sam rođen u Bukureštu, ali odavno živim u Parizu, tako to ide u svetu Cincara
Dušica Milanović